Ceza Muhakemesi (Usulü) Nedir?
Ceza muhakemesi hukuku, suç dolayısıyla yapılan soruşturmayı ve yargılamayı düzenleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalında, bir kişinin suç işleyip işlemediğinin nasıl belirleneceği ve yargılamanın nasıl yapılıp ceza verileceği konuları ele alınır. Toplum düzenini bozan bir fiil olan suç işlendikten, faili bulunup, hakkaniyete uygun (adil bir şekilde) yargılandıktan sonra, hak ettiği cezaya çarpıtılması için yapılan kolektif faaliyete ceza muhakemesi hukuku denilir.
Ceza muhakemesi, ceza kanununda suç olarak tanımlanan eylemin ihlal edilip edilmediğinin ve şüpheli tarafından atılı suçun işlendiği iddiasının araştırılması, soruşturulması ve kovuşturulması sürecidir. Ceza muhakemesi; suçun işlenip işlenmediğini, işlenmişse failinin veya faillerinin kim olduğunu, soruşturmanın nasıl yapılacağını, onarıcı adalet kurumları olan ön ödeme, uzlaştırma, kamu davasının açılmasının ertelenmesi ve seri muhakeme usullerinin nasıl ve hangi şartlarla uygulanabileceğini, iddianamenin nasıl düzenleneceğini, faillerin kusur yeteneklerinin bulunup bulunmadığını, kusur yetenekleri varsa kovuşturmanın yapılarak sanık hakkında dava dosyasında bulunan deliller ışığında verilebilecek hükümleri, eğer ceza verilecekse cezalarının belirlenmesi, cezaların şahsileştirilmesi ile kanun yolu süreçlerini içeren kolektif bir faaliyettir.
Ceza soruşturmasının ve yargılamasının süreçleri ile kolektif faaliyetin katılımcılarının hak ve yükümlülüklerini belirleyen ceza muhakemesinin temel hedefi, hukuk devleti ışığında hukuka uygun yöntemlerle mağdur haklarını da gözeterek insan hakları ihlallerine yol açmadan maddi gerçeği araştırıp bulmaktır. Ceza kanunu ve ceza muhakemesi kanunu iç içe olup, tek başına ikisi de bir anlam ifade edemez. Ceza kanunu maddi hukuku, ceza muhakemesi kanunu ise usul hukukunu konu almaktadır.
